เมื่อเร็วๆ นี้ สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ และบริษัท ไร้ท์แมน จำกัด ในฐานะผู้รับผิดชอบงานด้านการออกแบบ บูรณะ และบริหารงาน ได้เปิดอาคารแห่งการเรียนรู้รูปแบบใหม่ ที่เป็นศูนย์การเรียนรู้ และเป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลความรู้ทางประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรมของยุคกรุงรัตนโกสินทร์ที่สมบูรณ์แบบที่สุดในประเทศไทย อีกทั้งยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวแห่งใหม่บนถนนราชดำเนินอีกด้วย ในชื่อ นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ พร้อมให้บริการประชาชนทั่วไป และชาวต่างประเทศ ตั้งแต่วันที่ ๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เป็นต้นไป
นายจิรายุ อิศรางกูร ณ อยุธยา ผู้อำนวยการสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ กล่าวว่า “สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ มีนโยบายที่จะปรับปรุงอาคารบริเวณถนนราชดำเนินกลางที่หมดสัญญาเช่าให้เกิดการใช้ประโยชน์อย่างเหมาะสม โดยเริ่มที่อาคาร 1 ใกล้กับลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ และวัดราชนัดดาฯ เป็นอาคารแรก และด้วยเหตุที่อาคารหลังดังกล่าว เสมือนเป็นจุดเริ่มต้นที่จะเข้าสู่เขตพระราชธานีเมื่อครั้งในอดีต หรืออีกนัยหนึ่งคือ ประตูสู่กรุงรัตนโกสินทร์ ดังนั้น จึงกำหนดให้อาคารแห่งนี้เป็นแหล่งรวบรวมเกียรติยศแห่งแผ่นดินสยามตลอดยุครัตนโกสินทร์ อันเป็นข้อมูลที่ทรงคุณค่าของชาติมิให้สูญหายไปตามกาลเวลา อีกทั้งยังมีประโยชน์กับประชาชนทั่วไปที่จะได้ชื่นชมกับมรดกของแผ่นดิน และได้ศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับยุครัตนโกสินทร์อย่างถ่องแท้และถูกต้อง และให้ชื่ออาคารนี้ว่า อาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์”
การบูรณะปรับปรุงอาคารดังกล่าว เริ่มลงมือตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๑ แล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๕๕๓ โดยยังคงรูปแบบสถาปัตยกรรมภายนอกไว้ตามรูปแบบเดิม และกำหนดแล้วเสร็จในเดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๕๓ โดยกำหนดพิธีเปิดอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์อย่างเป็นทางการ ในวันอาทิตย์ที่ ๗ มีนาคม ๒๕๕๓ หลังจากนั้นก็จะเปิดให้ประชาชนได้เข้าชม เพื่อร่วมภาคภูมิใจไปกับ ศิลปวิทยาการ มรดกของแผ่นดินที่สืบทอดมายาวนาน และอารยธรรมของประเทศในยุคที่เรียกว่า รัตนโกสินทร์นี้ ตั้งแต่วันอังคารที่ ๙ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เป็นต้นไป
นางทยา ทีปสุวรรณ รองผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร ได้กล่าวเพิ่มเติมว่า “นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ ยังได้สะท้อนเจตนารมณ์และความตั้งใจในการสนับสนุนด้านการท่องเที่ยวของกรุงเทพมหานคร ในฐานะเมืองแห่งบันเทิงศึกษา หรือ Edutainment ให้มีความชัดเจน และน่าสนใจเพิ่มมากยิ่งขึ้นอีกด้วย รวมทั้งการได้เรียนรู้ถึงแหล่งที่มา ความสำคัญของประวัติศาสตร์รัตนโกสินทร์ไม่เพียงแต่จะช่วยให้พวกเราคนไทยรู้จักตัวตนของตนเองมากขึ้น ยังช่วยให้พวกเราได้รับรู้ว่า เราควรจะดำเนินวิถีชีวิตเป็นอย่างไรต่อไปในอนาคต เพื่อธำรงและรักษาไว้ซึ่งขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม ศิลปะอันงดงามของชาติให้สืบไปอย่างยั่งยืนอีกด้วย”
นายอุปถัมป์ นิสิตสุขเจริญ กรรมการผู้จัดการ บริษัท ไร้ท์แมน จำกัด และผู้อำนวยการอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ ในฐานะผู้รับผิดชอบงานด้านการออกแบบ บูรณะ และบริหารอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ กล่าวว่า “การออกแบบอาคารแห่งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อจุดประกายให้คนไทยได้รับรู้ถึงความยิ่งใหญ่ของชาติ ตระหนักถึงมรดกของแผ่นดินที่สืบทอดและพัฒนาผ่านบรรพบุรุษจากรุ่นสู่รุ่น โดยมีสถาบันพระมหากษัตริย์เป็นศูนย์รวมจิตใจ และเป็นสถานที่แสดงถึงความภาคภูมิใจของคนไทยทั้งชาติ อาคารแห่งนี้ จัดแสดงเรื่องราวในยุครัตนโกสินทร์ผ่านสื่อผสมเสมือนจริง โดยในปี ๒๕๕๓ จะจัดแสดงทั้งหมด ๗ ห้อง และจัดแสดงครบทั้ง ๙ ห้องในปี ๒๕๕๔ ทั้งนี้ได้รับเกียรติจากผู้ทรงคุณวุฒิในหลายสาขาเป็นที่ปรึกษา อันได้แก่ อาจารย์เผ่าทอง ทองเจือ, ศ.มรว. แน่งน้อย ศักดิ์ศรี, อาจารย์ศุภชัย จันทร์สุวรรณ์ และ คุณรัตนาวุธ วัชโรทัย ร่วมด้วยคณะกรรมการวิชาการฯ อาทิ พลอากาศตรี อาวุธ เงินชูกลิ่น ดร.สิริชัยชาญ ฟักจำรูญ นางฉวีรัตน์ เกษตรสุนทร ดร.ทัศนัย วงศ์พิเศษกุล ดร.สิริกร มณีรินทร์ นายเกรียงไกร สัมปัชชลิต ดร.กรรณิการ์ สัจกุล ดร.ปาริชาติ สถาปิตานนท์ และนายวัฒนะ บุญจับ
บริษัทผู้ออกแบบและบริหารงานอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์แห่งนี้ คือ บริษัท ไร้ท์แมน จำกัด เป็นบริษัทที่มีความเชี่ยวชาญในการออกแบบจัดแสดงผลงานด้านนี้เป็นอย่างดี อาทิ การตกแต่งและจัดสร้างอุทยานการเรียนรู้ หรือ TK Park และพิพิธภัณฑ์ลูกหลานพันธุ์มังกร จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นต้น และในส่วนของตราสัญลักษณ์นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ นำเสนอเป็นรูปทรงไทยประยุกต์ ผสมผสานระหว่างลายประจำยามและมีปลายยอดแหลมแบบรัตนโกสินทร์ มีสีเป็นองค์ประกอบสำคัญ ๙สี จำแนกตามสีของอัญมณีนพรัตน์ แก้วสิริมงคล ๙ ชนิด ได้แก่ เพชร ทับทิม มรกต บุษราคัม โกเมน ไพลิน มุกดาหาร เพทาย และไพฑูรย์ เพื่อสื่อถึงพื้นที่จัดแสดงในแต่ละห้อง อันทรงคุณค่าของยุครัตนโกสินทร์ไว้ด้วยกันอย่างกลมกลืนนั่นเอง
นายอุปถัมป์ กล่าวเสริมว่า “อาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ไม่ใช่พิพิธภัณฑ์ แต่เป็นอาคารนิทรรศการที่มีการเปลี่ยนแปลงและเคลื่อนไหวตลอดเวลาผ่านกิจกรรมและการนำเสนอในรูปแบบต่างๆ ซึ่งรวบรวมเรื่องราวทุกอย่างของรัตนโกสินทร์ ไม่ว่าจะเป็น ความยิ่งใหญ่ของพระบรมมหาราชวัง ซึ่งถือเป็นเกียรติยศแห่งแผ่นดินสยาม พระราชพิธีสำคัญต่างๆ สถาปัตยกรรม วัง วัด บ้านในแต่ละยุค สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจรอบๆ เกาะรัตนโกสินทร์ มหรสพอันทรงคุณค่ามากมาย สิ่งเหล่านี้จะจัดแสดงในลักษณะสื่อผสมเสมือนจริง ซึ่งเป็นการนำเทคโนโลยีต่างๆ มาประยุกต์ เพื่อใช้นำเสนอเป็นครั้งแรกในประเทศไทย พร้อมด้วยเทคโนโลยีมุมมองแบบ ๓๖๐ องศา ที่จะสร้างบรรยายกาศรอบตัวของผู้เข้าชมให้เสมือนอยู่ในเหตุการณ์จริงเมื่อ ๒๐๐ กว่าปีก่อน ตลอดจนมุ่งเน้นการสร้างปฏิสัมพันธ์และการเรียนรู้ด้วยตนเองแบบ Interactive self learning ผ่าน ๗ ห้องการแสดง เรียกได้ว่า ไม่เพียงแต่จะได้ความรู้แล้ว ยังได้รับความเพลิดเพลินและตื่นตาตื่นใจจากการเข้าเยี่ยมชม นิทรรศน์รัตนโกสินทร์แห่งนี้ด้วย”
พื้นที่จัดแสดงภายในอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ แบ่งเป็น ๓ ชั้น ประกอบไปด้วย
๑. ห้องรัตนโกสินทร์เรืองโรจน์ ร่วมย้อนกลับไปสู่เมื่อครั้งแรกเริ่มสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ ด้วยสื่อผสม ๔ มิติ ชัดเจนทั้งภาพ เสียง กลิ่น และสัมผัส
๒. ห้องเกียรติยศแผ่นดินสยาม ตื่นตาไปกับแบบจำลองพระบรมมหาราชวังที่สมบูรณ์แบบที่สุดในประเทศไทย ครั้งแรกที่จะได้ชมพระแก้วมรกตในเครื่องทรงครบทั้ง ๓ ฤดูในคราวเดียว ลัดเลาะประตูย่ำค่ำเข้าสู่เขตพระราชฐานชั้นใน ซึ่งถือเป็นโอกาสเดียวที่ผู้ชายมีสิทธิ์เข้าชมเขตพระราชฐานชั้นในได้อย่างใกล้ชิดที่นี่
๓. ห้องเรืองนามมหรสพศิลป์ ย้อนยุคไปชมบรรยากาศมหรสพสมโภช เสมือนได้อยู่ท่ามกลางบรรยากาศการเฉลิมฉลองเมื่อ ๒๐๐ กว่าปีก่อนในมุมมอง ๓๖๐ องศา เรียนรู้ภาษาท่าทางโขน และทดลองเชิดหุ่นกระบอก
๔. ห้องลือระบิลพระราชพิธี ชื่นชมความยิ่งใหญ่ ตระการตากับ พระราชพิธีที่เสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารค ในรูปแบบ ๓ มิติ
๕. ห้องสง่าศรีสถาปัตยกรรม ชื่นชมรูปแบบสถาปัตยกรรมของไทย ทั้ง วัง วัด บ้าน และร่วมสนุกกับการขี่ม้าชมเมือง พายเรือชมสวน ขับรถชมบ้านเรือนกรุงเก่า ในแบบนิทรรศน์รัตนโกสินทร์
๖. ห้องดื่มด่ำย่านชุมชน ชื่นชมผลงานการรังสรรค์จากชุมชนต่างๆ รอบเกาะรัตนโกสินทร์ ซึ่งบางชิ้นหาชมได้ยากในปัจจุบัน ผ่านเทคโนโลยีอินเตอร์แอคทีฟ อันทันสมัย
๗. ห้องเยี่ยมยลถิ่นกรุง ประสบการณ์ใหม่ที่คุณจะได้เข้าไปเป็นตัวละครหลัก ในภาพยนตร์แอนนิเมชั่น โลดแล่นท่องเที่ยวไปทั่วกรุง
นอกจากนี้ ยังมีห้องสมุดนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ ให้บริการบริเวณชั้นลอย รวมทั้งมีร้านอาหาร เครื่องดื่ม และสามารถเดินเลือกซื้อสินค้า ของที่ระลึกจากร้านค้าต่างๆ บริเวณชั้นล่างสุด หรือจะเดินขึ้นไปยังจุดชมทิวทัศน์ ซึ่งคุณจะได้เห็นถนนราชดำเนินและอาคารสถาปัตยกรรมโดยรอบ อาทิ ภูเขาทอง โลหะปราสาท ในมุมมองอันสวยงามที่ไม่เคยเห็นที่ไหนมาก่อน สามารถถ่ายรูปโดยมีฉากหลังเป็นโลหะปราสาทในมุมที่สวยที่สุดในกรุงเทพมหานคร หรือจะนั่งจิบกาแฟชมทิวทัศน์เกาะรัตนโกสินทร์ในยามค่ำคืนก็สวยและน่าประทับใจอย่างยิ่ง นายอุปถัมป์กล่าวทิ้งท้าย
สำหรับที่ตั้งของอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ คือ เลขที่ ๑๐๐ ถนนราชดำเนินกลาง แขวงบวรนิเวศ เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ๑๐๒๐๐ โทรศัพท์ ๐๒ ๖๒๑ ๐๐๔๔ โทรสาร ๐๒ ๖๒๑ ๐๐๔๓ เปิดให้บริการทุกวัน ยกเว้นวันจันทร์ โดยในวันอังคารถึงวันศุกร์ เปิดตั้งแต่เวลา ๑๑.๐๐-๒๐.๐๐ น. ส่วนวันเสาร์ วันอาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ให้บริการตั้งแต่เวลา ๑๐.๐๐-๒๐.๐๐ น. อัตราค่าบริการ ผู้ใหญ่ ทั้งคนไทยและต่างชาติ คนละ ๒๐๐ บาท เด็กคนละ ๕๐ บาท ส่วนนักเรียนและนักศึกษาในเครื่องแบบหรือแสดงบัตรนักเรียน นักศึกษา รวมทั้งพระภิกษุสงฆ์และสามเณรเข้าชมฟรี ทั้งนี้ ในส่วนของห้องสมุดนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ จะเป็นศูนย์รวบรวมหนังสือหายาก หนังสือทรงคุณค่า ตลอดจนสื่อเรียนรู้เกี่ยวกับกรุงรัตนโกสินทร์ในทุกด้าน ผู้สนใจสามารถสมัครเป็นสมาชิก เสียค่าบริการรายปี ปีละ ๑๐๐ บาท สำหรับผู้ที่ไม่ได้เป็นสมาชิก เสียค่าบริการวันละ ๒๐ บาท ส่วนนักเรียนและนักศึกษาในเครื่องแบบหรือแสดงบัตรนักเรียน นักศึกษา รวมทั้งพระภิกษุสงฆ์และสามเณร ใช้บริการได้ฟรี หรือเข้าชมข้อมูลบริการและกิจกรรมต่างๆได้ ทาง www.nitasrattanakosin.com นอกจากนี้ การเดินทางมายังอาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ สามารถมาได้หลายเส้นทาง ไม่ว่าจะเป็นรถโดยสารประจำทาง สาย ๒, ๓, ๙, ๑๕, ๓๑, ๓๓, ๓๙, ๔๒, ๔๗, ๕๙, ๖๐, ๖๔, ๖๘, ๗๐, ๗๙, ๘๒, ๘๖, ๑๕๗, ๒๐๑, ๕๐๓ และ ๕๐๙ หรือเดินทางมาโดยรถยนต์ส่วนบุคคลก็สะดวกทั้งสิ้น
สุดท้ายนี้ หากใครที่ต้องการสัมผัสกับเรื่องราวอันทรงคุณค่าของยุคสมัยรัตนโกสินทร์ ยุคที่พวกเราคนไทยทุกคนกำลังดำเนินชีวิตอยู่ ณ ปัจจุบัน “นิทรรศน์รัตนโกสินทร์” บนถนนราชดำเนินกลางแห่งนี้ ถือเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สมบูรณ์แบบและเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ ที่คนไทยทุกคนสามารถร่วมเป็นส่วนหนึ่งแห่งความภาคภูมิใจได้ สมดั่งคำกล่าวที่ว่า นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ …คุณค่าแห่งยุคสมัย สัมผัสได้ในหนึ่งวัน
